In mijn tijd dat ik studeerde en daarna werkte in Engeland was het heel normaal. Een warm ontbijt bestaande uit spek, eieren, bonen, toast, aardappelpuree, gekookte tomaten, gebakken paddestoelen, worst, bloedworst en een kopje verse muntthee of EarlGrey thee. Na mijn terugkomst in Nederland heb ik dit nog enige jaren volgehouden maar uiteindelijk is het (eerlijk is eerlijk) verwaterd. Toch smeken je Maag en Milt om een warm ontbijt, liefst met smaakmakers van de 5 elementen. De pannen staan dus weer regelmatig op.
De 2 bronnen van energie voor je lichaam zijn lucht (ademen) en eten.
40% van je dagelijkse energie haal je uit de lucht (ademen) en 60% uit eten. Voedsel is de motor achter een groot deel van je dagelijkse energie.
Balans
Volgens de traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) zijn de Maag en Milt verantwoordelijk voor de productie van energie uit voedsel en vloeistoffen. Deze organen horen in de vijf elementen bij de Aarde. Dit element houdt alle andere elementen in balans. Geestelijk of lichamelijk onevenwicht, kun je dus met eten herstellen. Dat klinkt goed, toch?
Gisten en rijpen
De Maag is de zee van Graan en Voedsel. Alles wat je eet komt in deze borrelende ketel. Hier kan het lekker gisten en rijpen. De ketel wordt gestookt op lichaamstemperatuur, circa 37.5 graden. Het secundair vuur van de Nier stookt de ketel onder de Maag. De Milt haalt de voedingsessentie uit de Maag en verdeelt dit door het lichaam.
Kort gezegd: het kost energie om energie te produceren.
Wil je met voeding je energiepeil op niveau houden of verbeteren, dan zorg je voor:
- Op de juiste tijd stoken
- De borrelende ketel op temperatuur houden
Orgaanklok
De Chinezen gaan uit van de orgaanklok. Alle 12 organen (Zang-Fu) hebben een optimaaltijd. Gedurende deze tijd hebben ze de meeste energie (Qi).
Voor de Maag is dit tussen 07:00 en 09:00 uur en voor de Milt tussen 09:00-11:00 uur in de ochtend. Sluit mooi aan en is zowel voor de vroeg ontbijtende als wat latere starters acceptabel.
Dit is het juiste ‘tijdslot’ om Maag en Milt te voorzien van voedsel. Je eet dan met het getij van je lichaam. Als je een warm ontbijt neemt, kan je met wat minder bij de lunch en diner toe. Het is de omgekeerde piramide van hoe we normaliter eten in Nederland: matig ontbijt, redelijke lunch, volgeladen diner.
Ketel op temperatuur
De Maag en Milt houden van warme voeding. Je helpt ze al door minder koude vloeistoffen te gebruiken. Drink dan ook geen frisdranken rechtstreeks uit de koelkast. Daarnaast is warm ontbijten belangrijk. Dit vraagt wat meer aandacht. Vooral voor ons Noordelingen, die gewend zijn aan een koud ontbijt met zuivelproducten of brood.
Soep
Warm ontbijten is met name in Aziatische landen de normaalste zaak van de wereld. Een makkelijke manier om hier mee te beginnen, is ontbijten met soep. Kun je vooraf voorbereiden en meerdere dagen mee vooruit. Wel van verse, liefst biologische, ingrediënten natuurlijk zodat je je lichaam met het beste van Moeder Aarde voedt.
Thermische werking
Maar met alleen warm ontbijten ben je er nog niet. Het is ook belangrijk wat je eet. Fruit, groenten, vlees en vis hebben een thermische werking die varieert van energetisch warm, naar verwarmend, verkoelend en koud. Warm eten is dus ook kiezen voor energetisch verwarmende voeding, of in ieder geval gebalanceerd.
Met die thermische werking is niets wat het lijkt. Om een indruk te geven:
- Fruit: banaan, kiwi, citrusvruchten zijn koud tot verkoelend
- Vlees en vis: kip, lam, kabeljauw en makreel zijn warm tot heet
- De meeste zuivelproducten vallen in de categorie neutraal
- Kwark en yoghurt zijn echter wel koud tot verkoelend
- Grofweg geldt dat alles met een scherpe, pittige en zoete smaak verwarmend werkt
- Alcohol verwarmt in eerste instantie maar daarna heb je het nog kouder
- De thermische werking van eten verandert door bakken, braden, stoven en smoren en het toevoegen van kruiden en specerijen.
Zo is een peer verkoelend, maar een stoofpeer bereid met onder meer kruidnagel heeft een verwarmende werking
Voorbeelden van verwarmende groenten/fruit/kruiden/noten en zaden/dierlijke producten
Artisjok, koolraap, koolsoorten, paprika, pastinaak, pompoen, prei, spruiten, venkel, gedroogd fruit, kersen, nectarines, perzik, pruim, basilicum, bieslook, cayenne, chilipeper, dille, gemberwortel, jeneverbes, kaneel, kerrie, knoflook, komijn, koriander, kruidnagel, laurier, marjolein, mosterdzaad, nootmuskaat, oregano, peterselie, peperkorrels, rozemarijn, sesamzaad, steranijs, tijm, vanille, venkelzaad, Wasabi, Amarant, boekweit, gierst, kastanjes, pistache noten, pijnboompitten, quinoa, walnoten, zoete rijst, Ansjovis, baars, eieren, garnaal, haring, kalkoen, kip, kreeft, lamsvlees, mossel, sardien, makreel, tonijn, wild, zalm
Voorbeelden van verkoelende groenten/fruit/kruiden/noten en zaden/dierlijke producten
Asperges, augurken, avocado, bloemkool, broccoli, Chinese kool, courgette, mungbonen, olijf, rode biet, sla, spinazie, tomaat, aardbei, ananas, appel, banaan, bessen, bramen, citrusvruchten, honingmeloen, kiwi, mango, papaja, peer, watermeloen, cashewnoten, rogge, rijst, spelt, tarwe, zonnebloempitten, dragon, munt, salie, zout, gans, haas, kefir, oester, yoghurt
Met de seizoenen mee
Verder doe je er goed aan om met de seizoenen mee te eten. Zo kun je in de zomer wat meer verkoelende en koude voeding eten. Je lichaam is dan opgewarmd door de buitentemperatuur. In de winter watermeloen en banaan eten is dan juist niet zo’n goed idee.
5 elementen
Wil je nóg een stap verder, dan kun je warm eten volgens de vijf elementen.
Hierbij houd je rekening met de thermische werking én de vijf smaken: zuur, bitter, zoet, zout en umami.
Je verwerkt van ieder element een smaak in de maaltijd.
Aan de slag
TCM-koken heeft dus best wel wat voeten in de aarde. Je hebt dan ook handvatten nodig om te kunnen beginnen. Enkele boeken die je hierbij kunnen helpen zijn:
- Voeding volgens de vijf elementen, inleiding in de traditionele Chinese voedingsleer
- Goed in je vel met de Vijf Elementen ( alleen nog 2e hands verkrijgbaar)
- Kruidengids Sir.Green
Léon van Rijswijk – Sir.Green
Geef een reactie